پژوهش و نشر سلکو | آموزش دانش سیاسی

مقدمه
در جوامعی که مشارکت و رقابت سیاسی در آنها گسترش می یابد و همه مردم حضور فزاینده‌ای در عرصه فعالیت‌های سیاسی پیدا می‌کند، نیاز به آموزش مدنی به نحو فزاینده آشکار می گردد.

منظور از آموزش مدنی، انتقال آگاهی‌ها و دیدگاه‌هایی به عامه مردم است که آنها را هر چه بیشتر برای احراز شان شهروندی در جامعه‌ای مردمسالار آماده سازد.

هسته اصلی آموزش مدنی را اطلاعات و آگاهیهایی تشکیل می‌دهد که در دانش سیاست گردهم می آیند.

اگر بتوان گفت که سرشت نظام سیاسی در هر کشوری به نگرش های اکثریت مردم در آن بستگی دارد، در آن صورت آموزش دانش سیاسی در سطحی گسترده تر از مراکز علمی و دانشگاهی می‌تواند بر سرشت نظام های سیاسی تاثیر بگذارد.

نظام های سیاسی مدرن از هر نوعی به پشتیبانی و نظر مثبت اکثریت مردم خود نیاز دارند و از همین رو انفعال سیاسی و اشتغال خاطر عامه مردم به مسائل مربوط به حوزه خصوصی زندگی، هم شأن شهروندی به عنوان فضیلتی مدنی و سیاسی را تضعیف می‌کند، و هم از گسترش حوزه عمومی زندگی جلوگیری می نماید.

آموزش مدنی و سیاسی ممکن است با دادن آگاهیهای لازم از گسترش چنین وضعیتی جلوگیری کند.

حتی وقتی اکثریت مردم حضور و فعالیت سیاسی پیدا می‌کنند، نیاز به آموزش مدنی و سیاسی همچنان ادامه می یابد و چه بسا شدیدتر هم می شود؛

زیرا اکثریت های سیاسی و فکری، گاه تمایل به نادیده گرفتن حقوق اقلیت‌ها پیدا می‌کنند و به گفته برخی منتقدین، استبداد اکثریت کم از استبداد اقلیت نیست.

بنابراین هدف آموزش مدنی آن است که مردم را برای حضور در زندگی سیاسی به شیوه‌ای دموکراتیک تربیت کند.

...

هم چنان که تبحر در فلسفه حقوق، جامعه شناسی حقوق و تاریخ حقوق لازمه مطالعات کارشناسانه در آن رشته نیست، علم سیاست نیز باید حوزه اصلی مطالعات خود را از دست اندازی های مطالعات فلسفی، جامعه شناسانه و تاریخی برهاند.

چنانکه گفتیم این حوزه با حوزه مطالعات دموکراسی، کم و بیش یکسان شده است؛

زیرا نه تنها اصول و قواعد دموکراسی در همه جا به عنوان اصول و قواعد سیاست پذیرفته شده است، بلکه دموکراسی به عنوان نظام یا چارچوب قدرت روابط بالقوه نام متعیّن و پراکنده و بی شکل حوزه زندگی سیاسی را در گفتمان خاصی تعیّن و عینیت می بخشد و به عنوان موضوع شناخت عرضه می دارد.

تفاوت میان این دو نوع علم سیاست نظری یا طبیعی (همچون علم شیمی) با کل جهان طبیعی سیاست سر و کار دارد؛

در مقابل علم سیاست تاسیسی (همچون داروسازی) با بهره‌گیری از دانش عمومی نسبت به جهان طبیعی سیاست، به حفظ ثبات و سلامت پیکره سیاسی و تنظیم روابط دولت با شهروندان می‌اندیشد.

بر همین اساس کتاب حاضر از دو بخش تشکیل شده است.

در بخش اول مباحث اساسی علم سیاست نظری را مطرح کرده‌ایم و در بخش دوم مبانی علم سیاست تاسیسی را به‌عنوان علم نظام دموکراسی شرح داده‌ایم.